par Navid Shahzad

Avec deux épouses dans la maison : l’une, la vraie épouse mariée aux yeux de Dieu, des témoins et de son propre cœur, et l’autre qu’il a épousée publiquement sur l’insistance de sa mère, Sancar est un homme coincé entre l’appel de son cœur et ses obligations morales. C’est une position peu enviable et le seul qui l’ait toujours averti est son ami d’enfance et frère d’armes, Kavruk Ömer, joué par un Edip Tepeli très talentueux.

Avec ses yeux rêveurs et sa poésie énigmatique, Kavruk appartient à une longue légion de personnages littéraires populaires car il représente la vérité, la conscience et ne se laisse pas décourager dans l’expression de son opinion. Utilisé à bon escient par Shakespeare dans sa tragédie « Le Roi Lear », le fou, comme on l’appelle, est ironiquement le plus sage des hommes. Il conseille de « Voir mieux, Lear », alors que le roi traite son enfant préféré avec une grande injustice. De même, la voix poétique de Kavruk continue de mettre en garde Sancar, jusqu’à l’offenser, en prophétisant un avertissement effrayant : « votre mariage deviendra vos funérailles ». Nous voyons que ses paroles se réalisent plus tôt que prévu alors que Sancar tente de gérer la situation. Bien sûr, sa colère incontrôlée prend le dessus sur lui comme elle l’a fait dans le passé, malgré son désir ardent de toucher et d’embrasser sa bien-aimée disparue depuis longtemps. La vision ou le contact le plus furtif avec Nare semble suffisamment douloureux pour détruire tout vestige de comportement « civilisé » et Sancar répète son action passée en la jetant hors de sa maison sans cérémonie avec son enfant. Pourtant, il se repent presque immédiatement et demande à Yahya de s’occuper des deux et de les emmener dans un de leurs hôtels.  

La colère est une émotion qui traduit un sentiment d’affection passionnément destructif puisqu’elle s’exprime par une action qui est le plus souvent regrettable. Une impulsion téméraire née d’un profond chagrin, totalement sourde à la raison, dépourvue de maîtrise de soi, elle entraîne très souvent les hommes à la ruine car elle fait fi des convenances et de la parenté dans sa quête effrénée de vengeance pour un délit perçu. La colère, en d’autres termes, est comme une courte folie. À cet égard, il y a plus qu’une ressemblance passagère entre Mustafa Bulut et Sancar Efe. Ce sont tous deux des hommes excessifs qui aiment d’autres femmes que leurs épouses (qui leur ont été imposées) ; tous deux sont portés au désespoir, à la suspicion et à de grandes fureurs. Dans le cas de Mustafa, un tel stress entraîne des crises d’épilepsie qui l’empêchent de faire face à une crise, au point qu’à une occasion, il tire sur sa bien-aimée dans un accès de dépression.  

Dans le cas présent, nous devons faire preuve d’encore plus de délicatesse car il s’agit d’une situation impliquant des débordements émotionnels incontrôlés plutôt qu’une condition physique. Mais ce qui fait de lui plus qu’un homme téméraire et méfiant, c’est le quotient moral qu’il applique à chaque situation et le code qu’il respecte. Quoi que nous puissions penser de son action, nous devons accepter que Sancar est un homme bon au sens moral du terme. Sefirin Kizi utilise également l’Othello de Shakespeare pour développer le thème du doute et de la suspicion qui permettent d’expliquer les actions de Sancar. Tout comme Othello ne peut pas croire que Desdémone puisse l’aimer, Sancar, bien qu’il soit ravi de l’amour que Narê lui porte, ne peut pas vraiment comprendre pourquoi elle l’aime. Dans les deux cas, le noir et le blanc sont mis en contraste comme des extrêmes de tempérament puisque les deux femmes, c’est-à-dire la blancheur de Desdémone et l’apparence douce et blanche comme du coton (pamuk) de Narê, sont mises en contraste avec la peau noire du maure et le hâle de la peau bronzée de Sancar et leur cœur dur respectivement. Dans les deux cas, c’est la suspicion et le manque de confiance dans leur propre capacité à être aimés qui aboutissent à la tragédie. Pourtant, il y a tant de contradictions, en particulier en ce qui concerne Sancar.  

Considérez le fait qu’il se sent libre de traiter Nare comme il l’entend quand il lui crie dessus, la brutalise, lui tire le bras en la faisant asseoir de force ou la pousse hors de sa maison. Cette « familiarité », si on peut l’appeler ainsi, est instinctive et remonte à leur enfance. Le sentiment de « propriété » de Sancar provient de souvenirs qu’il a figés pendant neuf ans. Le jeune couple avait promis de s’appartenir l’un à l’autre, et c’est l’idée qu’elle ait « appartenu » à quelqu’un d’autre qui rend Sancar fou. Même s’il la maltraite, c’est le même homme qui ne tolèrera ni une parole prononcée contre elle, ni ne pardonnera un acte qui pourrait la blesser ou mettre sa vie en danger. Son meilleur ami Gediz Işıklı,homme urbain et sophistiqué incarné par l’acteur Uraz Kaygılaroğlu, lui conseille de « traiter la fille avec douceur » après sa tentative de suicide, mais Sancar rejette ce conseil pour la simple raison que sa relation avec Nare reste privée et les règles ne sont fixées que par eux. Malgré leur histoire tragique, seul Sancar est autorisé à toucher Nare, ce qui souligne le lien « inflexible » qui les unit et que seul leur enfant peut rompre. Le petit corps chaud de sa fille, qui se blottit contre lui alors qu’il l’embrasse, provoque la première petite fissure dans le mur de pierre que Sancar a construit autour de son cœur lorsque Nare l’a quitté.

Le grand philosophe stoïcien Sénèque dit que « l’humanité est née pour s’entraider, la colère pour se ruiner : la première aime la société, la seconde l’éloignement », ce qui correspond parfaitement à la situation actuelle de Sancar. Un seul acte de colère sauvage ruine la vie des deux amants, avec des conséquences qui vont bien au-delà de leur vie actuelle. Cependant, lorsque la vérité est enfin révélée, la montagne qu’était Sancar commence à s’effondrer avec honte, regret et tristesse. Parmi ces sentiments, la honte ne nous est pas étrangère puisqu’elle est au centre du mythe le plus fondamental de l’humanité. L’histoire d’Adam et Ève et de leur amour innocent conduit à la découverte de la honte comme conséquence de leurs actes. Utilisée depuis les temps bibliques comme un instrument de justice et de vengeance, elle est l’une des émotions humaines les plus fondamentales. Tout comme la confession de Kerim à Fatmagül lors de leur nuit de noces dans Fatmagül’ün Suçu Ne, Sancar ne peut pas regarder Narê dans les yeux sans éprouver un sentiment de honte aiguë et de regret colossal. Deux de ses êtres les plus précieux sur terre ont été blessés par ses actions sauvages et irréfléchies, car Melek est restée sans père et Nare semble être perdue pour lui à jamais. La chance d’être une famille semble avoir été perdue depuis longtemps.  

Nare ayant juré de ne jamais pardonner à Sancar, qui va donc guérir les cœurs blessés de ces trois êtres ?  

***********************************

Version Anglaise 👇

‘Sancer Efe – Wild Anger’
by Navid Shahzad

With two wives in the house: a true bride wed in the eyes of God, witnesses and his own heart; and the other whom he has married publicly at the insistence of his mother, Sancar is a man trapped between the calling of his heart and his moral obligations. It is an unenviable position and the only one who has warned him persistently is his childhood friend and brother-in-arms, Kavruk Ömer played by a very talented Edip Tepeli.

With his dreamy eyes and cryptic poetry, Kavruk belongs to a long legion of popular literary characters as he represents the truth, one’s conscience and is undeterred in voicing his opinion. Used to great dramatic effect by Shakespeare in his tragedy ‘King Lear’, the Fool as he is known, is ironically the wisest of men. ‘See better Lear’, he advises as the King treats his favorite child with great injustice. Similarly, Kavruk’s poetic voice continues to caution Sancar even to the point of offence as he prophecies a chilling warning of ‘your wedding will become your funeral’. We see that his words come true sooner than expected as Sancar attempts to handle the situation. Of course, his uncontrolled anger gets the better of him as it has done in the past despite his longing to touch and embrace his long lost beloved. The briefest glimpse or contact with Narê appears painful enough to destroy any vestige of ‘civilized’ behavior and Sancar repeats his past action by throwing her out of his house unceremoniously along with her child. Yet he repents almost immediately and asks Yahya to take care of the two and take them to one of their hotels.

Anger is an emotion that is a wildly emotional destructive passion since it is expressed in action which is more often than not, regrettable. A reckless impulse born of deep grief, entirely deaf to reason, devoid of self control; it very often drags men to ruin as it disregards decorum and kinship in its headlong pursuit of revenge for a perceived offence. Anger, in other words, is like a short madness. In this respect, there is more than a passing resemblance between Mustafa Bulut and Sancar Efe. Both are intemperate men who love women other than their wives (who have been forced upon them); both are given to despair, suspicion and great bouts of fury. In Mustafa’s case, such stress leads to epileptic fits which impair his ability to cope with a crisis to the extent that on one occasion he shoots his beloved in a fit of depression.

In the present case, we have to tread even more delicately as his is a situation involving uncontrolled emotional outbursts rather than a physical condition. But what makes him more than just a rash, suspicious man is the moral quotient he applies to every situation and the code that he lives by. Whatever we may think of his action, we must accept that Sancar is a good man in the moral sense. Sefirin Kizi also uses Shakespeare’s Othello to elaborate the theme of doubt and suspicion which help explain Sancar’s actions. Just as Othello cannot believe that Desdemona could love him, so Sancar, though ecstatic about Narê’s love for him, cannot truly understand why she does. In both cases, black and white are contrasted as extremes of temperament since both women i.e. Desdemona’s whiteness and Nare’s soft and white as cotton (pamuk) appearance are contrasted with the Moor’s black skin and the darkness of Sancar’s sun bronzed skin and their hard hearts respectively. In both cases, it is suspicion and a lack of confidence in their own ability to be loved that results in tragedy.
Yet there are so many contradictions particularly with respect to Sancar.

Consider the fact that he feels free to treat Narê as he pleases when he shouts at her, roughs her up, pulls at her arm while seating her forcibly or pushing her out of his house. This ‘familiarity’ if it can be called that, is instinctive and dates back to their childhood days. Sancar’s sense of ‘ownership’ comes from memories he has frozen for nine years. The young couple had promised to ‘belong’ only to each other; and the thought that she had ‘belonged’ to someone else is what drives Sancar wild. However badly he treats her, he is the same man who will not tolerate either a word said against her nor forgive any action which harms or endangers her life in any way. His best friend Gediz Işıklı, played as an urbane, sophisticated man by Uraz Kaygılaroğlu, urges him to ‘treat the girl gently’ after Narê’s attempted suicide, but he dismisses the advice for the simple reason that the relationship between the two i.e. Narê and Sancar is one which is private and the rules are set only by the two of them. Despite their tragic history, it is only Sancar who is allowed to touch Narê highlighting the ‘adamantine’ bond between the two which only their child can breach. The warm little body of his daughter snuggling up to him as he embraces her, results in the first tiny crack in the stone wall that Sancar built around his heart when Narê left him.

The great Stoic philosopher Seneca says that ‘Mankind is born for mutual assistance, anger for mutual ruin: the former loves society, the latter estrangement;’ which fits Sancar’s present condition perfectly. One act of wild anger ruins the lives of both lovers with consequences that reach far beyond their present lives. When the truth is finally revealed however, the mountain that Sancar was begins to crumble with shame, regret and sorrow. Of these, shame is no stranger to us as it lies at the center of the most foundational myth of all mankind. The story of Adam and Eve with their innocent love results in the discovery of shame as a consequence of their actions. Used since Biblical times as an instrument for pursing justice and vengeance it is one of the most basic of human emotions. Just as Kerim’s confession to Fatmagül on their wedding night in Fatmagül’ün Suçu Ne?, Sancar cannot look Narê in the eye without a sense of acute shame and colossal regret. Two of his most precious beings on earth have been hurt by his wild, thoughtless actions as Melek has remained without a father and Narê appears to be lost to him forever. The chance to be a family appears to have been long lost.

With Narê having sworn never to forgive Sancar, who then will heal the wounded hearts of all three?

***********************************

Version Turque 👇

5. Kısım – Öfkeden deliye dönmüş Sancar Efe – Navid Shahzad tarafından yazılmıştır

Sancar iki kadın arasında kalmıştır: biri Allah’ın, şahitlerin ve kendi kalbinin gözünde gerçek bir eş; diğeri ise annesinin ısrarı üzerine resmen evlendiği karısı. O, kalbinin çağrısı ile ahlaki yükümlülükleri arasında kalan bir adamdır. Bu kaçınılmaz durumda onu ısrarla uyaran tek kişi çocukluk arkadaşı ve kardeşi yerine koyduğu, yetenekli oyuncu Edip Tepeli’nin canlandırdığı Kavruk Ömer’dir.

Hayalci bakışları ve esrarengiz manileri ile Kavruk, yerel bir edebi geleneği temsil etmektedir, o gerçeği ve vicdanı simgeler, görüşlerini ifade etmekten vazgeçmez. Shakespeare tarafından yazılan « Kral Lear » isimli trajedide de aklını kullanan deli, adından da anlaşılacağı gibi ironik bir şekilde aslında insanların en bilge olanıdır. Kral en sevdiği çocuğuna büyük bir adaletsizlikle yaklaşırken o “iyi olan Lear’ı görmeyi » önerir. Aynı şekilde Kavruk’un şiirsel sesi de Sancar’ı herşey için çok geç olmadan önce olacak korkunç durumları kehanet ederek uyarmaya çalışır: « Evliliğiniz cenazeniz olacak. » Sancar durumu yönetmeye çalışırken Kavruk’un sözlerinin beklenenden daha erken gerçekleştiğini görürüz.

Sancar uzun süredir kayıp olan sevgilisine dokunmak ve öpmek için yanan arzusuna rağmen, geçmişte olduğu gibi yine kontrolsüz öfkesine kapılır. Ufacık bir bakış ya da Nare ile temas, “medeni” davranışların izini yok edecek kadar acı verici olur ona ve Sancar, geçmiş eylemini kızını ve annesini kabul etmeyip evinden atarak tekrar eder. Ancak, hemen pişman olur ve Yahya’dan ikisine bakmasını ve onları otellerinden birine götürmesini ister.

Öfke, çoğu zaman pişmanlık yaratan bir eylemle kendini gösteren tutku dolu ve yıkıcı bir duygudur. Mantığın sesine tamamen sağır, kontrolü kaybettiren, derin üzüntüden doğan pervasız bu dürtü, insanları çılgınca ve çevresindekileri hiçe sayarak, bir suç olarak algılanan durum ve kişilerden intikam alma amacına yönelterek karşısındakini mahvetmeye yönlendirir. Yani öfke, ani bir delilik hali gibidir. Bu bağlamda, Mustafa Bulut ve Sancar Efe arasında geçici bir benzerlik vardır. Her ikisi de eşleri (zorla evlendirildikleri) dışındaki kadınları seven aşırı uçta iki erkektir, her ikisi de umutsuzluk, şüphe ve büyük öfkeyle doludur. Mustafa örneğinde, bu stres, krizlerle baş etmesini engelleyen epileptik nöbetlere yol açar.

Sancar örneğinde ise durum fiziksel olmaktan ziyade kontrolsüz duygusal patlamalar içeren bir yapıdadır, bu yüzden konuyu daha incelikle ele almalıyız. Sancar’ı fevri ve güvensiz bir insana dönüştüren, içselleştirdiği ve hayatında uyguladığı ahlak ve saygı anlayışıdır. Onun yaptıkları hakkında ne düşünürsek düşünelim, Sancar’ın kelimenin ahlaki anlamında iyi bir adam olduğunu kabul etmeliyiz. Sefirin Kızı dizisi, Sancar’ın yaptıklarının arka planını açıklamaya yardımcı olmak ve işlenen şüphe temasını geliştirmek için Shakespeare’in Othello’sunu da hikayeye dahil eder. Tıpkı Othello’nun Desdemona’nın kendisini sevebileceğine inanamaması gibi, Nare’nin ona olan sevgisinden memnun olmasına rağmen Sancar da neden sevildiğini gerçekten anlayamaz.

Her iki hikayede de siyah ve beyaz kontrastını görürüz, yani Desdemona’nın beyazlığı ve Nare’nin pamuk gibi yumuşak beyaz görünümü, Othello’nun siyah teni ve Sancar’ın güneşten kararmış teniyle ve her ikisinin sert kalplerinin karanlığı ile tezat oluşturur. Her iki durumda da, trajediye yol açan sevilmeye değer olma konusundaki güven eksikliği ve şüphedir. Yine de, özellikle Sancar söz konusu olduğunda birçok çelişki vardır.

Sancar’ın Nare’ye bağırırken, ona karşı vahşileşirken, onu oturmaya zorlarken veya evinden dışarı çıkarırken kolunu çekerken ona istediği gibi davranma yetkisini kendisinde görmesi gerçeğini ele alalım. Bu « aşinalık », eğer böyle adlandırabilirsek, içgüdüseldir ve aslında çocukluklarıyla ilgilidir. Sancar’ın « sahiplenme” duygusu, dokuz yıldır dondurduğu hatıralarından ileri gelmektedir. Genç çift sadece birbirlerine ait olacaklarına söz vermişlerdi ve Sancar’ı çılgına çeviren Nare’nin başka birine « ait » olduğu düşüncesiydi. Sancar Nare’ye kötü davransa bile, ona karşı konuşulan herhangi kötü bir kelimeye tahammülü olmayan veya ona zarar veren ya da hayatını tehlikeye atan herhangi bir durumu affetmeyen de aynı adamdır.

Uraz Kaygılaroğlu tarafından şehirli ve sofistike bir adam olarak canlandırılan en iyi arkadaşı Gediz Işıklı, ona Nare’nin intihar girişiminden sonra « kıza nazik davranmasını » tavsiye eder, ancak bu tavsiyeyi, ikisi arasındaki ilişkiden kaynaklandığı düşüncesiyle reddeder. Yani Nare ve Sancar birbirlerine özeldir ve aralarındaki kurallar yine sadece ikisi tarafından belirlenebilir. Trajik hikayelerine rağmen, sadece Sancar Nare’ye dokunabilir, bu durum ikisi arasındaki sadece kızlarının kırabileceği “inatçı” bağı vurgular. Kızının onu öperken karşısında duran sıcak küçük varlığı, Sancar’ın Nare onu terk ettiğinde kalbinin etrafına inşa ettiği duvardaki ilk küçük çatlağa neden olur.

Stoacı büyük filozof Seneca, « insanlık karşılıklı yardım için doğdu, öfke ise karşılıklı yıkım için: birincisi toplumu sever, ikincisi uzaklaşmayı » demiştir, bu sözler Sancar’ın mevcut durumuna mükemmel bir şekilde uymaktadır. Tek bir vahşi öfke eylemi, iki sevgilinin hayatını mahveder ve sonuçları şimdiki yaşamlarının çok ötesine geçer. Ancak gerçek nihayet ortaya çıktığında, Sancar dağı utanç, pişmanlık ve üzüntü ile parçalanmaya başlar.

Bu duygulardan utanç biz insanlar için hiç de yabancı değildir, çünkü insanlığın en kurucu mitinin merkezinde bu duygu vardır. Adem ve Havva’nın hikayeleri ve masum sevgileri, eylemlerinin bir sonucu olarak utancın keşfedilmesine yol açar. En eski zamanlardan beri adalet ve intikam aracı olarak kullanılan, en temel insani duygulardan biridir utanç. Kerim’in Fatmagül’ün Suçu Ne’deki düğün gecesinde Fatmagül’e itirafına benzer. Sancar’ın dünyada en çok değer verdiği iki varlık vahşi ve düşüncesiz davranışları yüzünden zarar gördü, Melek babasız kaldı, Nare’yi ise sonsuza dek kaybetti. Sevdikleriyle aile olma şansını uzun zaman önce kaybetmiş oldu aslında.

Nare ise Sancar’ı asla affetmeyeceğine yemin etmiştir, peki bu üç varlığın yaralı kalplerini kim iyileştirecek?

Çeviri: özlem şentürk

Remerciements: Sarah / Roselyne